Co się stanie z kredytami, gdy stopy procentowe wzrosną?

W 2020 r. miało miejsce wiele ważnych sytuacji, które wpłynęły na dzisiejszy obraz ekonomiczny kraju. Najpoważniejszym zdarzeniem była i jest pandemia. Jednak towarzyszą jej również inne bardzo ciekawe wydarzenia, które wpływają i wpłyną na sytuację kredytobiorców i kredytodawców w Polsce. Aby dowiedzieć się, jak zmiany ekonomiczne i decyzje państwa mogą wpłynąć na kredyty, warto zapoznać się z pozostałą częścią artykułu.

Z czego składa się koszt kredytu?

Aby w ogóle zrozumieć, jak różne zmiany wpływają na cenę kredytu, najpierw trzeba nieco lepiej poznać składniki tej ceny. Jednocześnie warto zapamiętać, że nie zawsze warto sugerować się ogólnie podanymi liczbami. Bardzo dużo zależy od tego, jaka jest aktualna sytuacja na rynkach. Warto nie tylko dowiedzieć się, jak mają się różne stopy bazowe w Polsce, jak wygląda ich zmienność, ale również, na jakiej wysokości jest oprocentowanie w innych bankach. Zawsze należy stosować w takim przypadku porównania składników ceny, ponieważ dopiero w ten sposób można uzyskać rzeczywisty obraz ceny kredytu. Koszt kredytu to w głównej mierze:

• Oprocentowanie – składa się ze stopy bazowej, a także marży banku. Stopą bazową jest zazwyczaj któryś z typów WIBOR-u, lecz mogą to być również inne stopy, jak stopa referencyjna, LIBOR, EURIBOR itd. Główne założenie jest takie, by zmienna część kredytu (ponieważ stopa bazowa jest jedyną, która może się zmieniać), nie była zależna od decyzji banku. I tak dla przykładu, WIBOR, jest stawką, po jaką banki oferują sobie kredyty na rynku międzybankowym. Ustalany jest on więc dla całego sektora bankowego. Dlatego ciężko stwierdzić, by jeden bank mógł nim swobodnie manipulować. Kolejną wspomnianą składową oprocentowania, jest marża banku. Ustalana jest jako stała stawka na cały okres kredytowania. Jej wysokość bank dopasowuje do aktualnej sytuacji na rynku, a klient ma możliwość jej negocjowania i zmniejszenia. Dzięki zmianom w wysokości marży banku kredytodawca może nagrodzić osoby o wyższym wkładzie własnym, czy z lepszą sytuacją ekonomiczną, oferując niższą marżę.
• Prowizja – jest to jednorazowe wynagrodzenie dla banku, zazwyczaj określane procentowo. Oczywiście, przy kredytach hipotecznych będzie to niższy procent, niż na przykład w przypadku kredytów gotówkowych. W 2020 i 2021 r. wiele banków rezygnowało z prowizji przy kredytach hipotecznych, by zachęcić klientów do zaciągania zobowiązań. Jest ona rozliczana w czasie, a więc w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu, konsument może liczyć na jej zwrot w wysokości proporcjonalnej do wcześniejszej spłaty.
• Koszty dodatkowe – ta kategoria jest dość ogólna, ponieważ może należeć do kosztów kredytu, lecz niekoniecznie zawsze jest stosowana. Możemy do niej zaliczyć takie koszty jak ubezpieczenie nieruchomości, ubezpieczenie pojazdu, ubezpieczenie na życie, koszty administracyjne kredytu, koszty wykonania operatu szacunkowego nieruchomości, wpisu do hipoteki, bądź też zastawu rejestrowego. Są to koszty, które niekoniecznie oficjalnie ujmowane są w cenie kredytu i wszystkich jego kosztach. Lecz nie da się ukryć, że dla zwykłej osoby fizycznej, która chce zaciągnąć takie zobowiązanie, nie jest ważne, czy bank dostanie te pieniądze, czy inny podmiot, lecz najważniejszy jest sam fakt, że ten wypływ pieniędzy się dokona.

Jak stopa procentowa wpływa na koszt kredytu?

O stopie procentowej nieco zostało już wspomniane powyżej. Do najważniejszych stóp procentowych w Polsce należą:

• stopa referencyjna,
• stopa lombardowa,
• stopa depozytowa,
• stopa redyskonta weksli.

Dla kredytów zazwyczaj najważniejszą stopą jest stopa referencyjna (wpływa na nią rentowność bonów skarbowych), a także stopa lombardowa (jest to cena, po jakiej banki są skłonne pożyczać sobie pieniądze). Oczywiście, stopy te nie są ustalane przez banki, a przez Radę Polityki Pieniężnej, która stacjonuje w mieście Warszawa i od 2020 r. jest bardzo obserwowana, a każdy jej ruch ma wpływ na sytuację rynkową.

Zmiany wielkości stóp procentowych wpływają nie tylko na kredyt, lecz na całą gospodarkę ogółem. Jednak w tym artykule zostanie poruszony jedynie temat zmianach w kredytach. Najprościej wyjaśniając, obniżki stóp procentowych wpływają na to, że kredyty tanieją, a podwyżki stóp procentowych sprawiają, że kredyty drożeją. Dotyczy to zarówno kredytów już udzielonych, jak i tych, które dopiero zostaną udzielone. Wiąże się to oczywiście z tym, co zostało już opisane, tzn. że cena kredytu (oprocentowanie), składa się z wartości zmiennej (stopy procentowej) i wartości stałej, tj. marzy banku. Oczywiście, zmiany stóp procentowych nie wpływają momentalnie na ceny kredytów. Czasem to może trwać nawet kilka miesięcy, zanim sytuacja na rynku się zmieni.

Warto jednak jeszcze wziąć pod uwagę, że wysokość stóp procentowych wpływa na aktywność akcji kredytowej banków, jak i również zainteresowanie konsumentów kredytami. Przy wyższych stopach procentowych mniejsza ilość wnioskodawców posiada zdolność kredytową do spłaty zobowiązania, a więc banki mniej chętnie udzielają kredytów. Mogą również zainwestować swoje nadwyżki w inne produkty, jak np. obligacje, które będą wyżej oprocentowanie, niż ryzykować dawanie niepewnych kredytów. Natomiast jeśli chodzi o kredytobiorców, to przy wyższych stopach mniej chętnie zaciągają oni kredyty, ponieważ po prostu są one zbyt drogie.

Czy kredyt ze stałym oprocentowaniem jest dobrym rozwiązaniem?

Wraz ze zmianami prawnymi w Polsce, w bankach pojawiły się kredyty ze stałym oprocentowaniem. Wiąże się to choćby z zaleceniami, które wprowadzone zostały przez Regulację S. Taki kredyt niweluje ryzyko, że oprocentowanie kredytu będzie się zmieniać. Jednak należy pamiętać o kilku ważnych szczegółach. Rekomendacja S, jak i produkty ze stałym oprocentowaniem, dotyczą tylko kredytów hipotecznych dla konsumentów. Oczywiście, jest kilka ofert kredytów gotówkowych ze stałym oprocentowaniem, lecz próżno szukać takich kredytów firmowych.

Wniosek z tego taki, że jest to tak naprawdę informacja ważna jedynie dla osób, które chcą zaciągnąć zobowiązanie hipoteczne. Kolejną ważną kwestią jest jednak to, że banki bardzo dobrze wiedzą, że przez stałą stopę procentową, w długim okresie mogą stracić. Dlatego też zazwyczaj taka stała stopa wprowadzana jest jedynie na kilka lat (w ostatnim czasie najpopularniejszy okres to 5 lat), natomiast po tym czasie, kredyt zmienia się w taki ze zmiennym oprocentowaniem.

Kredyty ze stałym oprocentowaniem zazwyczaj są również o wiele droższe niż takie ze zmiennym. Dlatego też należy naprawdę poważnie zastanowić się nad tym, czy takie rozwiązanie jest dla kogoś korzystne. Sytuacja na rynku nie jest na tyle dynamiczna, by kredyt ze stałym oprocentowaniem potraktować, jako bardzo dobre zabezpieczenie. Dlatego też warto na razie wstrzymać się z korzystaniem z tego rozwiązania i poczekać, jak w najbliższych latach rozwinie się oferta produktowa, ponieważ być może wraz ze wzrostem konkurencji tych produktów, pokaże się coś ciekawszego.

Jak zabezpieczyć się przed zmianą stopy procentowej?

Zaciągając kredyt na długi termin, warto pomyśleć o tym, by zabezpieczyć się przed zmianą stopy procentowej. Kupując mieszkanie, na przykład w Warszawie, gdzie płaci się za nie ogromną kwotę, trzeba liczyć się z tym, że przy kredycie na kilkaset tysięcy złotych, nawet mała zmiana stopy procentowej, może wiązać się z ogromnymi zmianami w wysokości raty. Dlatego też istnieją dwa proste rozwiązania, które w pewien sposób można określić, jako dobre zabezpieczenie:

• Weź kredyt na jak najdłuższy okres – dzięki temu, że twoje zobowiązanie zostanie zaciągnięte na maksymalnie długi okres, twój budżet miesięczny zostanie w niskim stopniu obciążony. Oczywiście, może się wydawać, że znacznie wpływa to na wielkość odsetek do spłaty, jednak to, że zaciągniesz kredyt na 30 lat, nie oznacza, że nie możesz spłacić go przez 20. Aktualnie banki mają prawo pobierać opłaty za wcześniejszą spłatę do 3 lat od podpisania umowy, a więc po tym czasie swobodnie bez opłat możesz nadpłacać zobowiązanie i w ten sposób zmniejszysz pierwotną ilość odsetek do zapłaty. Przy niskiej racie, nawet jeśli stopa procentowa wzrośnie, to i tak nadal będziesz w stanie spłacać to zobowiązanie. Wg niektórych prognoz, wzrost stóp procentowych, może nawet doprowadzić do podwojenia wysokości raty, dlatego zastanów się, czy wolisz szybko spłacić kredyt, czy mieć poczucie bezpieczeństwa.
• Złóż wniosek o prolongatę lub refinansowanie – jest to działanie, o które można wnioskować, gdy już stopy rzeczywiście się podwyższą. Oczywiście, bank może zgodzić się na takie rozwiązanie i w ten sposób rata może zostać na niższym poziomie, jednak należy pamiętać, że istnieje ryzyko, że bank nie przychyli się do wniosku.

Stopy procentowe to bardzo ważny element każdego kredytu. Dlatego nie należy ich ignorować i warto dowiedzieć się, jak mogą wpłynąć na cenę kredytu. Jeśli ktoś chciałby dowiedzieć się więcej, to warto zgłosić się choćby do eksperta kredytowego, który dokładnie wyjaśni temat i pomoże w doborze idealnego produktu do potrzeb.